Wspólne mieszkanie po rozwodzie – kto może zostać, a kto musi się wyprowadzić?
Rozwód to nie tylko kwestia rozprawy rozwodowej i orzeczenia przez Sąd o rozwiązaniu małżeństwa. Każdy rozwód pociąga za sobą mniej lub bardziej dotkliwe konsekwencje, które należy uwzględnić decydując się na rozstanie. Należy pomyśleć o władzy rodzicielskiej, miejscu zamieszkania dzieci, kontaktach, alimentach, majątku wspólnym. Z pewnością decyzje będą znacznie łatwiejsze, kiedy małżonkowie nie posiadają wspólnych dzieci, czy wspólnego dorobku. Rozwodząc się należy również zastanowić się nad tym jak dalej będzie wyglądała kwestia mieszkania, szczególnie jeśli małżonkowie są współwłaścicielami mieszkania lub domu, który wspólnie budowali angażując w to swoje wszelkie oszczędności.
Wspólne mieszkanie, a rozwód
Należy na wstępie wyjaśnić, że zajmowanie wspólnie przez małżonków jednego mieszkania, czy domu nie jest przeszkodą do orzeczenia rozwodu. Takie sytuacje wbrew pozorom nie są rzadkością. Wynika to najczęściej z braku funduszy na wynajęcie innego lokalu lub silne przywiązanie do nieruchomości, szczególnie jeśli stanowi ona własność małżonków. Sąd, który orzeka rozwód bada przede wszystkim czy ustały wszystkie więzi małżeńskie pomiędzy stronami. Można bowiem zajmować wspólny lokal pomimo ustania łączących małżonków relacji, gdyż zamieszkiwanie nie świadczy o tym, że wciąż istnieją właściwe dla małżeństwa cechy. Osobne sypialnie, osobne łóżka, oddzielne konta i pieniądze, osobne spożywanie posiłków i prowadzenie gospodarstwa domowego może mieć zastosowanie nawet jeśli mąż i żona zajmują razem jedną nieruchomość. Sąd Apelacyjny w Katowicach w jednym ze swoich wyroków wskazał, że jeżeli nawet przy zupełnym braku więzi duchowej i fizycznej pozostały pewne elementy więzi gospodarczej, które są wywołane szczególnymi okolicznościami (np. wspólnym zamieszkiwaniem), wówczas rozkład pożycia można mimo to uznać za zupełny (wyrok SA w Katowicach z dnia 28.10.2004 r., sygn. I ACa 375/04).
Czy Sąd rozwodowy może zdecydować, kto jaką część nieruchomości będzie zajmował po rozwodzie?
Jeśli strony o to wnoszą w pozwie o rozwód, to Sąd orzekając rozwód może w wyroku określić sposób korzystania z zajmowanego wspólnie mieszkania, czy domu. Zgodnie z Kodeksem Rodzinnym i Opiekuńczym:
Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
Orzeczenie przez Sąd, w jaki sposób małżonkowie mają korzystać ze wspólnie zajmowanej nieruchomości, aby nie ’’wchodzić sobie w drogę’’ nie jest równoznaczne z rozdysponowaniem majątkiem. Jest to tylko sposób korzystania, kwestie majątkowe rozstrzyga się najczęściej w odrębnym postępowaniu przed Sądem Rejonowym w sprawie o podział majątku wspólnego. To do decyzji małżonków należy, czy chcą, aby Sąd określił kto i w jaki sposób może korzystać z poszczególnych pomieszczeń mieszkania czy domu po rozwodzie. Jeśli małżonkowie nie mieszkają już wspólnie lub są zgodni w tym zakresie, Sąd rozwodowy nie będzie się tym zajmował.
Sąd ma również uprawnienie do tego, aby w wyroku rozwodowym orzec o eksmisji jednego z małżonków, jeżeli jego zachowanie jest na tyle naganne, że uniemożliwia bezpieczne i swobodne zamieszkiwanie. W praktyce są to sytuacje, gdy małżonek nadużywa alkoholu, stosuje przemoc słowną i fizyczną, niszczy wspólne mienie. Zachowania te muszą zostać udowodnione przez małżonka, który wnioskuje o eksmisję.
Zamieszkiwanie w lokalu małżonka
Zgodnie z art. 28 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego:
Jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego.
Oznacza to, że nawet jeżeli prawo własności lub prawo do najmu przysługuje wyłącznie jednemu małżonkowi, drugi nieposiadający takiego prawa może zajmować i korzystać z lokalu w związku z okolicznością pozostawiania w małżeństwie. Przepis ten ma zastosowanie niezależnie od panującego w małżeństwie ustroju majątkowego. Małżonek korzystający z ww. normy traci to uprawnienie, jeżeli ustanie stosunek małżeństwa na skutek śmierci małżonka, rozwiązania małżeństwa przez rozwód, czy orzeczenia separacji.
Radca Prawny Katarzyna Brodziak-Grzyb Częstochowa – radca prawny, adwokat, mediator sądowy, założycielka kancelarii prawnej Brodziak-Grzyb z siedzibą w Częstochowa. Moim celem jest, by nie żałowali Państwo przekroczenia progu mojej Kancelarii, do której serdecznie zapraszam.
Siedziba Kancelarii (radca prawny, adwokat) znajduje się w Częstochowie przy ul. Dąbrowskiego 26 lok. 2, jednakże zasięg terytorialny i termin świadczonych usług jest dostosowany do potrzeb naszych Klientów. Jeżeli mieszkasz w takich miejscowościach jak Częstochowa Blachownia, Janów, Kamienica Polska, Kłobuck, Kłomnice, Konopiska, Kruszyna, Krzepice, Lipie, Miedźno, Mstów, Mykanów, Olsztyn, Opatów, Panki, Poczesna, Popów, Przystajń, Rędziny, Starcza i Wręczyca Wielka, Lubliniec, Boronów, Ciasna, Herby, Kochanowice, Koszęcin, Pawonków i Woźniki, Myszków, Dąbrowa Zielona, Irządze, Koniecpol, Koziegłowy, Kroczyce, Lelów, Niegowa, Poraj, Przyrów, Szczekociny, Włodowice i Żarki – to Sądem, który będzie właściwy do przeprowadzenia postępowania, będzie Sąd Okręgowy w Częstochowie.
Kancelaria (radca prawny, adwokat) świadczy usługi na rzecz osób z Częstochowy oraz Blachownia, Janów, Kamienica Polska, Kłobuck, Kłomnice, Konopiska, Kruszyna, Krzepice, Lipie, Miedźno, Mstów, Mykanów, Olsztyn, Opatów, Panki, Poczesna, Popów, Przystajń, Rędziny, Starcza i Wręczyca Wielka, Lubliniec, Boronów, Ciasna, Herby, Kochanowice, Koszęcin, Pawonków i Woźniki, Myszków, Dąbrowa Zielona, Irządze, Koniecpol, Koziegłowy, Kroczyce, Lelów, Niegowa, Poraj, Przyrów, Szczekociny, Włodowice i Żarki.